Umów się na wizytę

    Kontakt

    MENU

    Migrena (hemicrania, Migraine)

    Twórcą nazwy hemicrania był żyjący w II wieku n.e. Galen. [4]

    Migrena nie jest tylko bólem głowy, a tym bardziej zwykłym bólem głowy, lecz chorobą, której wyznacznikiem jest najczęściej połowiczy ból głowy z objawami takimi jak mdłości i wymioty, nadwrażliwość na światło i hałas, lecz także niekiedy zaburzenia widzenia, zaburzenia czucia, osłabienia siły mięśniowej kończyn, problemy z mową, zawroty głowy, zaburzenia równowagi .[4]
    Na migrenę choruje od 4% do 20% populacji wszystkich ras. W Polsce częstość jej występowania ocenia się na około 10% populacji.[4]

    Kobiety chorują na migrenę 2-3 krotnie częściej niż mężczyźni i taki stosunek chorych danej płci jest zbliżony w różnych krajach [4].

    Mówi się, że migrena to choroba dziedziczna (obserwacje rodzin, w których wiele osób i kolejne pokolenia cierpią na tę chorobę). Najprawdopodobniej dziedziczenie jest poligeniczne. Rodzinne występowanie migreny sięga 70% [4].


    Migrena – kryteria rozpoznania:

    Epizodyczne napady bólu głowy trwające od 4 do 72 h i wykazujące następujące cechy:

    Dwie z wymienionych:
    jednostronna lokalizacja,
    pulsujący charakter bólu,
    zaostrzenie bólu przez ruch,
    nasilenie bólu umiarkowane/ciężkie.

    Jedna z wymienionych:
    nudności i/lub wymioty, lub
    nadwrażliwość na światło i dźwięk.


    Podział migren:


    Najistotniejszy z praktycznego punktu widzenia podział to:

    • Migrena z aurą.
    • Migrena bez aury.


    Inny podział to:

    • Migrena epizodyczna.
    • Migrena przewlekła.

    Migrena to choroba wieku młodego, często stwierdza się korelację z hormonami i miesiączką.
    Wyróżniamy:

    • migrenę miesiączkową (napady pojawiają się tylko przed lub w trakcie miesiączki).
    • migrenę zależną od miesiączki (napady występują w okresie okołomiesiączkowym i w innym okresie cyklu) [4].
    • Migrena z aurą – stwierdza się tu obecność ogniskowych objawów neurologicznych, które poprzedzają napad bólu głowy.
    • Migrena bez aury – częstsza 75 % pacjentów, bez objawów ogniskowych neurologicznych przed napadem bólowym, sam ból głowy migrenowy.  
    • Migrena przewlekła – ból głowy zajmuje 15 lub więcej dni w miesiącu, przy czym co najmniej przez 8 dni spełnia kryteria bólu migrenowego, w okresie co najmniej 3 miesięcy, częściej kobiety. Wskutek nadużywania prostych leków przeciwbólowych, ergotaminy lub tryptanów migrena epizodyczna i przewlekła przekształca się w codzienny ból głowy, czyli migrenę transformowaną i identyfikujemy ją z polekowym bólem głowy z odbicia. W migrenie transformowanej mamy do czynienia z codziennym bólem głowy, a cechy migrenowe ulegają zatarciu [4].
    • U jednego pacjenta mogą występować migreny z aurą, migreny bez aury lub same aury.


    Polekowe bóle głowy (Medication Overuse Headache, MOH):

    • Warunek wstępny:
    • Główni sprawcy:
      • analgetyki, tryptany, egrotamina i pochodne, opioidy, benzodwuazepiny, kofeina.
    • Szczególne zagrożenie:
      • pacjenci pobierający preparaty mieszane (analgetyk z kofeiną /kodeiną = znaczna/szybka łatwość wytworzenia polekowego bólu głowy !!!!!! [19].
    • Bóle głowy polekowe występują głównie u pacjentów z migreną i bólem głowy napięciowym oraz migreną w rodzinie. Nie rozwijają ich pacjenci z innymi zespołami bólowymi, bez bólu głowy (przy użyciu tych samych leków) np. choroby reumatyczne, bóle w zmianach zwyrodnieniowych kręgosłupa i stawów [ 19 ]


    Aura migrenowa:

    • To jeden (lub więcej) neurologiczny objaw ogniskowy trwający 5-60 minut, poprzedzający ból głowy migrenowy [4]. Mówimy wtedy o migrenie z aurą. Może występować również bez bólu głowy. U jednego pacjenta np. mogą występować migreny z aurą, migreny bez aury lub same aury.
    • Jest ODWRACALNA! występuje najczęściej po stronie bólu głowy.


    Rodzaje aury:

    • wzrokowa – najczęstsza, (mroczek migocący-scotoma scintillans, błyski, drgania, zygzaki, ubytki w polu widzenia, różne formy geometryczne, makropsja, mikropsja, częściowe lub całkowite zaniewidzenie na jedno oko),
    • czuciowa – drętwienia, mrowienia, parestezje najczęściej dystalnej części kończyny górnej (dłoń) oraz ust i języka
      (mają charakter wstępujący od dłoni do języka),
    • inne przemijające ogniskowe objawy neurologiczne – zaburzenia mowy (afazja, dyzarthia), niedowłady połowicze, objawy z pnia mózgu, móżdżku, szumy uszne, diplopia, ataksja, niedosłuch i inne.
    • Migrenę z aurą pod postacią przemijającego niedowładu połowiczego nazywamy migreną połowiczoporaźną (hemiplegiczną)-postać rodzinna genetycznie uwarunkowana np. w zespole MELAS lub CADASIL [1],[4].


    Iluzje fortyfikacyjne jako przykład aury wzrokowej:


    Iluzje fortyfikacyjne jako przykład aury wzrokowej:

    Zespół cheiro-oralny (ręka-usta) oraz zespół digito-lingwalny (palce-język) jako przykład aury czuciowej.


    Różnicowanie migreny – podstawowe choroby do wykluczenia:

    • zakrzepica zatok żylnych OUN,
    • rozwarstwienie tętnic domózgowych,
    • dysfunkcja stawu skroniowo-żuchwowego,
    • zapalenie tętnicy skroniowej,
    • jaskra,
    • tętniak/malformacja naczyniowa OUN,
    • choroby zębów i przyzębia.


    Powikłania migreny:

    • depresja, niskie poczucie własnej wartości, 
    • nadużywanie leków przeciwbólowych,
    • udar mózgu (migrena z aurą),
    • zaburzenia funkcji seksualnych,
    • obniżenie jakości życia,
    • problemy w związku i w rodzinie, rozwody,
    • opuszczanie dni w pracy, nieefektywna praca,
    • niska jakość snu, zaburzenia snu,
    • pogorszenie sytuacji finansowej.


    Patogeneza migreny:


    Etiopatogeneza migreny do końca nie została poznana. Uznaje się, że jest to uwarunkowana genetycznie kanałopatia, w powstawaniu której, bierze udział kilka genów. Cechuje ją szczególna skłonność do wzmożonej aktywności naczynioruchowej.


    W rozwoju napadu migreny współdziałają:

    • Układ naczyniowy.
    • Nerw trójdzielny i jego jądra w pniu mózgu.
    • Ośrodki w korze mózgu.


    Na ten układ oddziałują cz. genetyczne i środowiskowe


    Trzy podstawowe teorie patogenezy migreny, które się wzajemnie uzupełniają:

    • teoria naczyniowa (Wolff i jego nowojorska szkoła),
    • teoria neurogenna (Liveing zmodyfikowana przez Jacksona i Flatou),
    • teoria biochemiczna, serotoninowa (Siciterii) [14].


    Czynniki wyzwalające napad migreny:

    • Niektóre pokarmy (czekolada, nabiał, alkohol, przyprawy, owoce, tłuste potrawy, potrawy zawierające glutaminian sodu).
    • Leki (nitrogliceryna i jej pochodne, histamina, ranitydyna, estrogeny, nifedypina).
    • Związki o silnym działaniu naczynioaktywnym ( histamina, tyramina, fenyloalanina, glutaminian sodu
      i czerwień koszelinowa).
    • Stres i odprężenie po stresie.
    • Zmiany hormonalne (miesiączka, owulacja, przyjmowanie leków hormonalnych).
    • Post żywieniowy.
    • Niedobór snu lub zbyt długi sen.
    • Zmęczenie i wysiłek fizyczny.
    • Gwałtowne zmiany pogody.
    • Jasne światło.
    • Kosmetyki, np. perfumy.

    Migrena c.d.

    • Migrena może być czynnikiem ryzyka udaru niedokrwiennego mózgu, o takiej korelacji można mówić u młodych kobiet chorujących na migrenę z aurą, z częstymi napadami, palącymi papierosy, przyjmującymi doustne leki antykoncepcyjne ze zwiększoną zawartością estrogenów
    • Estradiol w mniejszych dawkach długoterminowo (10-15 ug) może pomóc w zapobieganiu migreny menstruacyjnej, zmniejszyć częstotliwość aury, nie zwiększając ryzyka udaru mózgu.
    • Na ogół migrena trwa całe życie, całkowite jej wyleczenie jest trudne. Częstość napadów migreny bez aury na ogół zmniejsza się w pierwszych dwóch trymestrach ciąży, natomiast w pierwszym trymestrze wzrasta liczba napadów samej aury migrenowej i niejednokrotnie trzeba ją różnicować z TIA
    • W okresie przekwitania u 70-75% pacjentek migrena może ustąpić, u niektórych na odwrót, na szczęście są to bóle o mniejszym nasileniu, lecz bardziej przewlekłe


    Leczenie migren:

    • Edukacja pacjenta
      Postępowanie specjalistyczne powinno obejmować edukację pacjenta w zakresie czynników prowokujących napady i ich eliminację. Ważne jest również wyjaśnienie istoty choroby, zapewnienie go, że choroba nie ma ciężkich następstw oraz dokładne omówienie diagnostyki i leczenia.
    • Leczenie farmakologiczne:
      • Doraźne (abortywne)
      • profilaktyczne
    • Leczenie pozafarmakologiczne.


    Leczenie doraźne (abortywne) napadów migreny:

    • Napady o łagodnym i umiarkowanym nasileniu bólu – proste leki p/bólowe lub NLPZ.
      Lek dobieramy indywidualnie, ważne jest szybkie przyjęcie leku i w odpowiedniej dawce.
    • Nasilone napady migrenowe- leki z grupy tryptanów (złoty standard leczenia napadu migrenowego ) -ALE UWAGA -nie podajemy ich w trakcie aury, dopiero w fazie bólu migrenowego!!!
    • Nowymi lekami rekomendowanymi do leczenia napadów o umiarkowanym lub nasilonym natężeniu są gepanty i ditanty.
    • Korzystne bywają połączenia leków np. Efferalgan z Codeiną, Solpadeine, czy połączenie
      leku p/bólowego z p/wymiotnym – ALE UWAGA -preparaty z CODEINĄ !!! wymagana ostrożność ze względu na łatwość uzależnienia i następowe bóle głowy z odbicia.
    • Nowym stosowanym połączeniem jest NLPZ (np. Naproxen) z tryptanem (np. Sumatryptan). Zmniejsza to ryzyko nawrotowości ataku po terapii pojedynczego napadu za pomocą tylko tryptanu.


    Leczenie profilaktyczne migreny:


    Migrena epizodyczna:
    Rozpoczynamy leczenie, gdy w ciągu miesiąca występują 4 lub więcej dni migrenowych znacznie upośledzających codzienne funkcjonowanie. W leczeniu tym stosuje się następujące grupy leków:

    • blokery receptorów B-adrenergicznych (np. Propranolol),
    • leki p/padaczkowe (np. kw. walproinowy, Topiramat),
    • blokery kanałów wapniowych (np. Flunarizina),
    • leki p/depresyjne (np. Wenlaflaksyna, Amitryptylina),
    • należy rozważyć leczenie przeciwciałami monoklonalnymi anty CGRP lub gepantami.


    Migrena przewlekła:
    Tu nie zaleca się leczenia doraźnego, gdyż istnieje duże ryzyko rozwinięcia się
    polekowego bólu głowy i uzależnienia od leków. Zaleca się natomiast leczenie profilaktyczne:

    • leki p/padaczkowe (kw. walproinowy, Topiramat),
    • toksyna botulinowa,
    • leki p/depresyjne (np. Wenlafaksyna, Amitryptylina),
    • p/ciało monoklonalne przeciwko receptorowi CGRP (peptydu zależnego od genu dla kalcytoniny)-
    • erenumab (dostępny w Polsce),
    • p/ciało monoklonalne przeciwko cząsteczce CGRP- fremanezumab (dostępny w Polsce).
    • Gepanty (rimegepant 75 mg ODT co 48 h


    Czas leczenia profilaktycznego
    – doustne leki 3- 6 miesięcy, leczenie iniekcyjne – 12 miesięcy w przypadku uzyskania poprawy czyli redukcji dni z bólem głowy w miesiącu >50% w ostatnich 3 miesiącach.


    Leczenie napadu migreny:

    • Preferowane jest leczenie skojarzone,
    • Jeśli tryptan w dedykowanej dawce do przerwania napadu migreny nie zadziałał, nie ma sensu powtarzać jego podania. Można zastosować inny lek np. ASA, NLPZ, Paracetamol, kwas tolfenamowy w dawce dedykowanej do przerwania napadu migreny.
    • ograniczenie stosowania analgetyków do 15 dni/miesiąc (w skojarzeniu do 10 dni),
    • konieczność natychmiastowego – po rozpoczęciu napadu bólowego pobrania leku we właściwej dawce.


    Nieprawidłowości leczenia napadu migreny.

    • zbyt niskie dawki,
    • zbyt późne przyjęcie leku.


    Program lekowy leczenia migreny przewlekłej (B.133) – refundowany przez NFZ:

    • I linia programu lekowego – toksyna botulinowa typ A (9 m-cy ).
    • II linia programu lekowego – leki biologiczne – przeciwciała monoklonalne anty CGRP (erenumab lub fremanezumab ), przy nieskuteczności toksyny botulinowej.


    Wady tego programu:

    • program jest przeznaczony tylko dla pacjentów z migreną przewlekłą, pacjenci z migreną epizodyczną są największymi przegranymi tego programu, ponieważ przeciwciała monoklonalne są również rekomendowane w terapii migreny epizodycznej,
    • zasadniczym kryterium kwalifikacji są wyczerpane możliwości farmakoterapii doustnej (zapis w historii choroby pacjenta, analiza dzienniczka bólów głowy danego pacjenta) ,
    • przeciwciała monoklonalne (leki II linii w programie) są podawane dopiero po niepowodzeniu leczenia toksyną botulinową,
    • w ramach programu mamy dostęp tylko do dwóch przeciwciał monoklonalnych, a jest ich więcej i są równie skuteczne.


    Pozafarmakologiczne metody leczenia migren:


    Medycyna poparta dowodami niejednokrotnie nie wystarcza przy leczeniu ciężkich migren, sensowne jest łączenie różnych metod leczenia – medycyny konwencjonalnej i niekonwencjonalnej.


    Leczenie migren powinno być holistyczne:

    • Z holistycznego punktu widzenia nasze ciało stanowi jedność.
    • Ciało jest zdolne do samoregulacji, samoleczenia oraz zachowania stanu zdrowia.
    • Struktura i funkcja są współzależne.


    Jako lekarze musimy wskazać również pacjentowi jakie są warunki sprzyjające wyleczeniu. Zawsze pytamy o czynniki środowiska zewnętrznego, tj.:

    • Odżywianie,
    • Nawodnienie,
    • Używki (alkohol, nikotyna, kawa, herbata, narkotyki),
    • Stres,
    • Sen,
    • Ruch.


    Normalizacja tych czynników środowiska zewnętrznego będzie sprzyjała uzdrowieniu pacjenta


    Pozafarmakologiczne metody leczenia migren c.d


    Zmiany stylu życia (rady dla pacjenta):

    • ustal regularne pory snu, wstawaj i kładź się spać codziennie o tej samej porze (praca zmianowa niewskazana),
    • jedz często, regularnie, nie opuszczaj posiłków,
    • pij dużo płynów, zwłaszcza w trakcie i po wysiłku,
    • ogranicz kawę do 2 filiżanek/d i pij ją regularnie,
    • prowadź dzienniczek bólów głowy,
    • uważaj na pokarmy zawierające tyraminę, fenyloalaninę, fenylefrynę, aspartam, alkohol.
    • ustal regularne pory snu, wstawaj i kładź się spać codziennie o tej samej porze (praca zmianowa niewskazana),
    • jedz często, regularnie, nie opuszczaj posiłków,
    • pij dużo płynów, zwłaszcza w trakcie i po wysiłku,
    • ogranicz kawę do 2 filiżanek/d i pij ją regularnie,
    • prowadź dzienniczek bólów głowy,
    • uważaj na pokarmy zawierające tyraminę, fenyloalaninę, fenylefrynę, aspartam, alkohol.
      • Chiropraktyka i terapie manualne. Chiropraktycy również mogą złagodzić migreny, jeśli są wykwalifikowani. Badanie norweskich naukowców opublikowane w „European Journal Neurology” ( Chaibi A., Benth J., TuchinP.J. Russell M.B, Chiropractic spinal manipulative therapy for migraine: a three-armed, single-blinded, placebo, randomized controlled trial, 2017 r.) sugeruje, że chiropraktyka jest rzeczywiście skuteczna w zmniejszaniu częstotliwości migreny. Jednak informuje równocześnie, że zasadniczo każda terapia manualna jest równie skuteczna. To prawdopodobnie wyjaśnia popularność chiropraktyki i innych zabiegów manualnych. Zalecają unikania nastawiania z duża prędkością, nagłego ciągnięcia w górę i skręcania głowy, ponieważ niesie to małe ale nie bez znaczenia ryzyko udaru mózgu z powodu rozwarstwienia tętnicy szyjnej wewnętrznej w odcinku zewnątrzczaszkowym [5].
    • Suplementy, witaminy:
      • Magnez 400-600 mg/d w dawkach podzielonych (cytrynian magnezu, glicynian, taurynian). Poziom Mg we krwi – 2% zawartości magnezu w organizmie – nieadekwatny.
      • Wit B 12 i inne witaminy z grupy B (np. ryboflawina 400 mg/d).
      • Cynk.
      • Kurkumina.
      • Kwas alfaliponowy (tioktanowy).
      • Kwasy omega -3.
      • Wit E, Wit D3.
      • Melatonina
      • Koenzym Q 150 mg/d. [5].
    • Suplementy ziołowe;
      • Kadzidłowiec indyjski (Boswellia serrata) – brak doniesień naukowych, lecz jest stosowana, opisane są przypadki klasterowych bólów głowy, które uległy poprawie po Boswelli.
      • Złocień maruna (Tanacetum parthenium).
      • Lepiężnik (Petasites hybridus) są badania potwierdzające skuteczność, warto pamiętać, aby kupować go w wersji oryginalnej (Petadolex).
      • Imbir.
      • CBD (cannabis), rzadko łagodzą ostry atak bólowy, stosowane w profilaktyce.


    Lepiężnik różowy:


    Złocień maruna:

    Imbir


    CBD


    Kadzidłowiec indyjski:


    Techniki neurostymulacyjne:
    CEFALY – emituje mikroimpulsy (prądy Tens) działające na nerwy nadoczodołowe, nerwy nadbloczkowe (napady i profilaktyka). NERIVIO-podobny mechanizm, zalecany do przerywania napadów migreny . GammaCORE-zalecane do przerywania napadów migreny, urządzenie stymuluje impulsami elektrycznymi nerw błędny. sTMS mini-zalecane zarówno do doraźnego przerywania napadów jak i do profilaktyki, urządzenie generuje impuls magnetyczny stosowany przezczaszkowo


    Blokady nerwów
    (nerwy potyliczne, nerwy nadoczodołowe, nerwy skroniowe), blokady zwoju skrzydłowo-podniebiennego


    Treningi relaksacyjne, biofeedback, medytacje, terapie poznawczo – behawioralna (CBT), psychoterapia, hipnoza

    Dekalog migrenika – dziesięć zasad
    w walce o lepsze życie z chorobą”


    Jest to zbiór istotnych wskazówek, które mogą pomóc w codziennym funkcjonowaniu z migreną.

    • 12 września –Europejski Dzień Migreny – (2024) przebiegał pod hasłem „Migrena wymaga leczenia”
    • W Polsce z migreną zmaga się już ponad 8 milionów osób, a jedynie część z nich wie, że tę chorobę
      można i należy leczyć.
    • Migrena to nie „wymówka” ani zwykły ból głowy, to poważna choroba neurologiczna, która w znacznym stopniu obniża jakość życia, zmniejsza produktywność społeczną, rodzinną i zawodową.
    • Choroba jest wyzwaniem nie tylko dla osób zmagających się z nią, ale też dla zdrowia publicznego
      – szacuje się, że jest drugą najważniejszą przyczyną niepełnosprawności na świecie i w Europie Zachodniej.
    • Kluczem do doboru odpowiedniej terapii jest szybka diagnoza i rozróżnienie objawów migreny
      od mniej intensywnego bólu głowy.
    • Każdy pacjent z migreną, powinien prowadzić dzienniczek bólów głowy, dzięki któremu możliwe jest monitorowania przebiegu choroby, leczenia oraz identyfikacji czynnika wyzwalającego napad.


    Dzienniczek bólów głowy dostępny na stronie www.migrena.pl


    Literatura:

    1. Neurologia, tom III, wydanie II, Adam Stępień, 2022.  
    2. Harrison, Neurologia w medycynie klinicznej, tom I, wydanie II, Stephen L. Hauser, Scot Andrew Josephson, 2012. 
    3. Trójdzielno-autonomiczne bóle głowy, wydanie I, Izabela Domitrz, Wojciech Kozubski , 2019. 
    4. Migrena, Izabela Domitrz, 2018. 
    5. Koniec z migreną, 150 sposobów na powstrzymanie bólu, Aleksander Mauskop, MD, 2023. 
    6. Jak radzić sobie z migreną? Dr Katy Munro, 2023. 
    7. Medycyna Bólu, Analiza przypadków klinicznych, Ból głowy i twarzy, Steven D. Waldman , redakcja wydania polskiego Jerzy Wordliczek, 2023.
    8. Bóle głowy – przypadki kliniczne, pod redakcją Izabeli Domitrz i Marcina Straburzyńskiego , 2019. 
    9. Migrena przewlekła, podręcznik wykonywania iniekcji Botox ( toksyna botulinowa typ A ), 2017. 
    10. Praktyczne aspekty leczenia migreny przewlekłej toksyną botulinową typ A, Magdalena Boczarska Jedynak, Jarosław Sławek, www.ptneuro.pl, 2017. 
    11. PTBG, Migrena News 2022, 4, Program Lekowy B.133 leczenia migreny przewlekłej: najważniejsze aspekty, Piotr Chądzyński. 
    12. PTBG (Polskie Towarzystwo Bólów Głowy) Zalecenia – standardy leczenia migreny. 
    13. PTBG, Migrena News 2022, 1, VIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy, 7-9.04.2022.
    14. Współczesne poglądy na patofizjologię migreny ( M.Glaubic-Łątka ,D.Łątka ,W.Bury ,K.Pierzchała )2023. 
    15. Botox. Toksyna botulinowa typu A. Charakterystyka produktu leczniczego. Allergan 2015. 
    16. Badania diagnostyczne w migrenie i innych pierwotnych bólach głowy.(A.Stępień Neurologia po Dyplomie Tom 5 nr 4 2010)
    17. Pracownia Rezonansu Magnetycznego w Działdowie – mrdiagnostic.pl
    18. Buse DC, Pearlman SH, Reed ML, Serrano D, Ng-Mak DS., Lipton RB. Opioid use and dependence among person with migraine: results of the AMPP study Headache, 2012; 52:18-36.
    19. Akademia Bólów Głowy, Warszawa 16-17.06.2023.

    Author: markode

    Date: 2025-07-09

    Bóle głowy

    To niespecyficzny, subiektywny objaw charakteryzujący się występowaniem bólu zlokalizowanego w obrębie głowy, odczuwanego zarówno na powierzchni skóry twarzy (w okolicy oczodołowo- skroniowej) jak i głęboko we wnętrzu czaszki. [WIKIPEDIA].

    Ból głowy odczuwa w ciągu swojego życia około 90% ludzi. [1]
    Najczęściej jest on izolowany, o łagodnym przebiegu i nie wymaga leczenia. [1]
    Częściej problem dotyczy kobiet i są to osoby w wieku 20-50 r. życia. [1]

    Międzynarodowe Towarzystwo Bólu Głowy (ang. International Headache Society, IHS) ustaliło obowiązujący obecnie podział bólów głowy i kryteria ich rozpoznawania w roku 1988 z modyfikacjami w 2013 r. i 2018 r.

    System klasyfikacji bólów głowy IHS Classification ICHD-3 (https://ichd-3.org)

    • Neuralgie czaszkowe, bóle twarzy i inne bóle głowy. [1].
    • Bóle głowy pierwotne,
    • Bóle głowy wtórne,

    Najczęstsze są pierwotne bóle głowy (90%) [1]. W ich przypadku doznania bólowe są głównym objawem
    a ich przyczyny pozostają jak dotąd medycznie niecałkowicie wyjaśnione. Są one chorobą „samą w sobie”,
    w której nie ma podłoża organicznego.

    Wtórne bóle głowy (10%) [1], są symptomem innej choroby, niekiedy zagrażającej życiu pacjenta, dlatego istotne jest zawsze wykluczenie organicznej przyczyny bólów głowy.


    Ból głowy to cicha epidemia:


    Światowa Organizacja Zdrowia (WHO) szacuje, że trzema najbardziej rozpowszechnionymi zaburzeniami neurologicznymi na świecie są:

    • napięciowy ból głowy (1,5 miliarda),
    • migrena (958,8 miliona),
    • ból głowy spowodowany nadużywaniem leków (58,5 miliona).

    Łącznie te trzy zaburzenia przyczyniają się do około 17% globalnego obciążenia chorobami neurologicznymi, z migreną jako drugą chorobą powodującą niepełnosprawność ogólną.
    Roczna zapadalność na epizodyczne napięciowe bóle głowy wynosi 14,2 /1000 ludności [19].


    Literatura:

    1. Neurologia, tom III, wydanie II, Adam Stępień, 2022.  
    2. Harrison, Neurologia w medycynie klinicznej, tom I, wydanie II, Stephen L. Hauser, Scot Andrew Josephson, 2012. 
    3. Trójdzielno-autonomiczne bóle głowy, wydanie I, Izabela Domitrz, Wojciech Kozubski , 2019. 
    4. Migrena, Izabela Domitrz, 2018. 
    5. Koniec z migreną, 150 sposobów na powstrzymanie bólu, Aleksander Mauskop, MD, 2023. 
    6. Jak radzić sobie z migreną? Dr Katy Munro, 2023. 
    7. Medycyna Bólu, Analiza przypadków klinicznych, Ból głowy i twarzy, Steven D. Waldman , redakcja wydania polskiego Jerzy Wordliczek, 2023.
    8. Bóle głowy – przypadki kliniczne, pod redakcją Izabeli Domitrz i Marcina Straburzyńskiego , 2019. 
    9. Migrena przewlekła, podręcznik wykonywania iniekcji Botox ( toksyna botulinowa typ A ), 2017. 
    10. Praktyczne aspekty leczenia migreny przewlekłej toksyną botulinową typ A, Magdalena Boczarska Jedynak, Jarosław Sławek, www.ptneuro.pl, 2017. 
    11. PTBG, Migrena News 2022, 4, Program Lekowy B.133 leczenia migreny przewlekłej: najważniejsze aspekty, Piotr Chądzyński. 
    12. PTBG (Polskie Towarzystwo Bólów Głowy) Zalecenia – standardy leczenia migreny. 
    13. PTBG, Migrena News 2022, 1, VIII Zjazd Polskiego Towarzystwa Bólów Głowy, 7-9.04.2022.
    14. Współczesne poglądy na patofizjologię migreny ( M.Glaubic-Łątka ,D.Łątka ,W.Bury ,K.Pierzchała )2023. 
    15. Botox. Toksyna botulinowa typu A. Charakterystyka produktu leczniczego. Allergan 2015. 
    16. Badania diagnostyczne w migrenie i innych pierwotnych bólach głowy.(A.Stępień Neurologia po Dyplomie Tom 5 nr 4 2010)
    17. Pracownia Rezonansu Magnetycznego w Działdowie – mrdiagnostic.pl
    18. Buse DC, Pearlman SH, Reed ML, Serrano D, Ng-Mak DS., Lipton RB. Opioid use and dependence among person with migraine: results of the AMPP study Headache, 2012; 52:18-36.
    19. Akademia Bólów Głowy, Warszawa 16-17.06.2023.

    Author: markode

    Date:

      Umów się na wizytę

      Created by NEVPIX